Cumhurbaşkanına hakaret suçu, Cumhurbaşkanının devleti temsil etmesi ve Anayasada belirtilen görev ve yetkileri göz önüne alınarak onun kişiliğine yöneltilen hareketin Cumhurbaşkanlığı makamının şeref ve saygınlığına zarar verdiği düşüncesinden hareketle TCK 125. maddesinin düzenlendiği genel hükümlerden ayrı tutulmuş ve TCK m. 299 kaleme alınmıştır.

• (1) Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
• (2) Suçun alenen işlenmesi halinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.
• (3) Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.” şeklindedir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Unsurları

Fail

Cumhurbaşkanına hakaret suçunun faili herhangi bir kimse olabilir. TCK m. 299’da suçun faili olmak bakımından herhangi bir özellik aranmamıştır. Failin kamu görevlisi olması mümkünse de, bu durum suçun niteliği veya cezalandırma yönünden bir farklılığa neden olmamaktadır.

Mağdur

Suç doğrudan doğruya kişiliği üzerinde işleniyor bulunması nedeniyle suçun mağduru Cumhurbaşkanı ve temsil ettiği makam suçun mağduru sayılmalıdır.

Suçun Hukuki Konusu

Bu suçta ihlal edilen hukuki değer devletin siyasal iktidar yapısı ve devleti temsil eden Cumhurbaşkanlığı makamının saygınlığıdır.

Fiil

Fiil, Cumhurbaşkanına hakaret edilmesi suretiyle işlenmektedir. Bu nedenle bu fiilin Cumhurbaşkanlığı başlamış ve devam eden bir kişi hakkında işlenmiş olması gerekir. Cumhurbaşkanlığı sıfatının seçimle değil and içmeyle başlayacağı Yargıtay tarafından kabul edilmektedir. And içme anına kadar eski Cumhurbaşkanı görevine devam edecektir.

Manevi Unsur

Cumhurbaşkanına hakaret suçu ancak kasten işlenebilir. Başka bir deyişle suçun manevi unsuru genel kasttır. Burada mağdurun sıfatı bilinerek hareket edilmelidir. Failin saikinin siyasi olması şart olmadığı gibi, Cumhurbaşkanlığı sıfat veya vazifesiyle ilgili bir saike de gerek yoktur. Saik veya maksat aranmadığından, suçun özel kastla işlenmesi aranmaz.

Bu suçun oluşumu için iftira, küfür, onur, şeref ve saygınlığı zedeleyici söz ve beyanlar, müstehcen içerikli söz, yazı, resim ve açıklamalar, savaş kışkırtıcılığı, hukuk düzenini cebir yoluyla değiştirmeye yönelen, nefret, ayrımcılık, düşmanlık ve şiddet yaratmaya yönelik bulunan ifadeler düşünce özgürlüğü kapsamında değerlendirilmemekte; suç sayılmak suretiyle ceza yaptırımlarına bağlanmaktadır. Bu doğrultuda Cumhurbaşkanına hakaret de 5237 sayılı TCK m. 299’ da yaptırıma bağlanmıştır. Suçun koruduğu hukuki yarar ise yukarıda ifade edildiği üzere Cumhurbaşkanının şeref ve saygınlığıdır.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Cezası

TCK m. 299/1’de düzenlenen Cumhurbaşkanına hakaret suçunun temel şeklinin cezası, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası olup, hakim somut olayın özelliklerine ve suçun işleniş şekline göre TCK’nun 61. maddesinde öngörülen hususları da göz önünde bulundurarak alt ve üst sınır arasında temel cezayı belirleyip uygulayacaktır. Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır (TCK m. 299/3).

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunda Şikayet

Cumhurbaşkanına hakaret suçu, takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde olmadığı gibi şikayetin geri alınması da mümkün değildir. Taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanması da imkansızdır.

Facebook, Twitter, İnstagram gibi sosyal medya platformları üzerinden de Cumhurbaşkanına hakaret suçu işlenebilmekte ve genellikle ihbarlar burada yapılan paylaşımlar için yapılmaktadır. Sosyal medya paylaşımı yoluyla Cumhurbaşkanına hakaret edilmesinin ise cezayı arttıran en nitelikli hal olduğu kabul edilir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Yargıtay Kararları

Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar: 2017/4807

Sanığın yukarıda belirtilen tarihlerde kendi facebook sayfasında aynı suç kastıyla ve birden fazla kez Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanını kastettiği açıkça anlaşılacak şekilde; katil, yezit, hapisten korktuğu için zulmeden, teröristleri besleyen gibi doğrudan Cumhurbaşkanını halk nezdinde küçük düşürücü, onur ve saygınlığını zedeleyici, isnatlarda bulunmak suretiyle AİHS ve hukuk düzenimizin koruduğu düşünce özgürlüğü kapsamında kalmayan, anlam ve içerik derinliğinden yoksun, sloganik tarzda aşağılayıcı ve hakaret kastıyla söylenmiş paylaşımlardan ibaret sanığın eyleminin Cumhurbaşkanına hakaret suçunu oluşturacağı gözetilmeden, 5237 Sayılı Kanun’un 299/1-2, 43/1 maddeleri uyarınca sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmesi gerekirken beraat kararı verilmesi isabetli değildir.

Yargıtay 18. Ceza Dairesi -Karar: 2017/9587

Sanıkların söyledikleri sabit olan “hırsız, katil …” şeklindeki sözlerin incitici, küçük düşürücü ve Cumhurbaşkanın toplum içindeki saygınlığını zedeleyici mahiyette olması nedeniyle hakaret vasfı taşıdığı gözetilmeden yasal ve yeterli olmayan gerekçeyle yazılı şekilde beraatlerine karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 16. Ceza Dairesi – Karar : 2016/3618).

Hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kişilere yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref, ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturması gerekmektedir.

Somut olayda sanığın katılanı hedef alarak gazetede yazdığı “Tencere Tava Hep Aynı Hava!” adlı yazısında; “Diktatör Tayyip!”, “Valin Gezi Park’a dokunmayacağız dedi. Ama İstanbul’un mülki amiri yalan söyledi. Dolayısı ile sen yalan söylemiş oldun. ‘Yalancı Tayyip’ Diktatör Tayyip! Tencere tava hep aynı hava dediğin protesto seni kelle paça yapacaklar! Haberin olsun!” şeklindeki ve eleştiri niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, yazılı şekilde hüküm kurulması, bozma nedenidir.

Yargıtay 9. Ceza Dairesi – Karar: 2014/8838

Aleniyetin gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli olmayıp, hakaretin belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığının bulunması, herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesinin gerekmesi karşısında, aleniyet unsurunun oluşmayacağı baro odasındaki sözleri nedeniyle sanık hakkında cumhurbaşkanına hakaret suçunu düzenleyen TCK’nın 299/2. maddesinin uygulanması suretiyle fazla ceza tayini hukuka aykırıdır.

Bu kararlardan anlaşıldığı üzere yapılan paylaşımın ifade özgürlüğü kapsamında mı yoksa cumhurbaşkanına hakaret suçu kapsamında olduğu veya hangi paylaşımın cumhurbaşkanına hakaret içerdiği hususu somut olaya göre değişmektedir. Ve hak kaybı yaşanmaması açısından unutulmamalıdır ki; avukata danışmamak, danışmaktan daha pahalıya mal olabilir.