İş Kazalarında İşverenin ve İşçinin Sorumlulukları

1. İş Kazası Nedir?

İş kazası, işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaydır. İş kazaları, iş hukukunun ve sosyal güvenlik hukukunun en önemli konularından biridir. İş kazalarının önlenmesi ve meydana gelen kazalar sonrasında tarafların sorumluluklarının belirlenmesi, hem işçi hem de işveren için hukuki ve mali sonuçlar doğurmaktadır. İş kazalarında işverenin ve işçinin sorumluluklarının tespiti, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 4857 sayılı İş Kanunu bağlamında değerlendirilmelidir.

2. İş Kazasının Tanımı ve Unsurları

2.1. İş Kazasının Hukuki Tanımı

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 13. maddesine göre, iş kazası;

• Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada,
• İşveren tarafından yürütülen iş nedeniyle,
• Sigortalının, İşveren tarafından gönderildiği başka bir iş yerinde bulunduğu sırada,
• Emziren kadın çalışanın, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
• Sigortalının iş yerine gidiş gelişi sırasında meydana gelen olaylar sonucunda oluşan bedensel veya ruhsal zararlara neden olan olaylardır.

2.2. İş Kazasının Unsurları

• Sigortalı Olma Şartı: Kazaya uğrayan kişinin sigortalı olması gerekmektedir.
• Ani ve Dış Bir Olay: Kazanın ani ve harici bir olay sonucu meydana gelmesi gerekmektedir.
• Bedensel veya Ruhsal Zarar: Olay sonucunda bedensel veya ruhsal zarar oluşmalıdır.
• İş ve İş Yeri Bağlantısı: Kazanın İş ilişkisiyle doğrudan bağlantılı olması gerekmektedir.

3. İşverenin Sorumluluğu

3.1. Genel Olarak İşverenin Hukuki Sorumluluğu

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na göre işverenin temel sorumluluğu, işçilerin sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamında çalışmasını sağlamaktır. İşveren, iş kazasının önlenmesi için gerekli tüm tedbirleri almakla yükümldür.

3.2. İşverenin Alması Gereken Önlemler

• İşçileri iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilgilendirmek ve eğitmek,
• Çalışma ortamında güvenlik tedbirlerini almak,
• Koruyucu ekipmanları sağlamak ve kullanımını denetlemek,
• Risk değerlendirmesi yapmak,
• Acil durum planları hazırlamak ve tatbikatlar gerçekleştirmek.

3.3. İşverenin Hukuki Sorumluluğu ve Tazminat Yükümlülüğü

• Tazminat Sorumluluğu: İş kazası sonucu işçi zarar görmüşse, işveren maddi ve manevi tazminat ödemek zorundadır.
• Cezai Sorumluluk: İş kazası, işverenin ihmalinden kaynaklanmışsa, işveren TCK’ya göre cezai sorumluluk taşıyabilir.

4. İşçinin Sorumluluğu

4.1. İşçinin Yükümlülükleri

• İşveren tarafından belirlenen iş güvenliği kurallarına uymak,
• Koruyucu ekipmanları kullanmak,
• Tehlikeleri ve riskleri işverene bildirmek,
• Kendi ve başka işçilerin sağlığını tehlikeye atmamak.

4.2. İşçinin Hukuki Sorumluluğu

İşçi, kasten veya ağır ihmal sonucu bir iş kazasına neden olmuşsa, belirli durumlarda tazminatının azalması veya ortadan kalkması söz konusu olabilir.

5. Avukatın Önemi

İş kazaları sonrasında işveren ve işçi arasında hukuki uyuşmazlıklar yaşanmaktadır. Hukuki süreçlerin doğru yönetilmesi ve tarafların hak kaybına uğramaması için alanında uzman bir avukattan hukuki destek alınması son derece önemlidir.