Tapu İptali ve Tescil Davası

Tapu iptali ve tescil davası, taşınmaz mülkiyetine ilişkin en önemli hukuk davalarından biri olup, tapu kaydının hukuka aykırı olarak tutulması veya üçüncü kişilere karşı ileri sürülemeyecek bir durum yaratılması hâlinde, hak sahiplerinin mülkiyet hakkını koruma amacıyla açtığı davadır. Türk Medeni Kanunu, tapu siciline güven ilkesini esas almakla birlikte, sicilde hukuka aykırı kayıtların düzeltilmesine yönelik mekanizmalar öngörmüştür. Bu makalede tapu iptali ve tescil davasının hukuki dayanakları, davanın tarafları, yargılama süreci, ispat yükü ve emsal Yargıtay kararları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Tapu Sicili ve Hukuki Dayanaklar

Tapu sicili, taşınmazlar üzerindeki mülkiyet ve sınırlı ayni hakların kayıt altına alındığı resmi bir sicildir. Tapu siciline kayıt, ayni hakların doğumu ve üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır. Tapu kayıtlarının hukuka aykırı düzenlenmesi durumunda ise tapu iptali ve tescil davası açılarak kayıtların düzeltilmesi sağlanır.

Tapu iptali ve tescil davalarının temel hukuki dayanakları şunlardır:

• Türk Medeni Kanunu (TMK) madde 1024: Tapu siciline güven ilkesini düzenler.
• TMK madde 705: Taşınmaz mülkiyetinin kazanılması ve tescilin kurucu unsuru olduğu belirtilir.
• TMK madde 1025: Tapu kaydının hukuka aykırı olması hâlinde ilgililerin dava açabileceğini öngörür.
• Tapu Sicil Tüzüğü: Tapu sicilinde yapılan işlemler ve tescilin geçerlilik koşullarını belirler.

Tapu İptali ve Tescil Davasının Açılma Nedenleri

Tapu iptali ve tescil davaları çeşitli nedenlere dayanarak açılabilir. En yaygın nedenler şunlardır:

1. Hukuka Aykırı Tescil

Bir taşınmazın tapu kaydının, hak sahibi olmayan biri adına yanlışlıkla veya kasıtlı olarak geçirilmesi durumunda, hak sahibi tapu iptali ve tescil davası açabilir.

2. Kadastro Tespitine İtiraz

Kadastro çalışmaları sırasında taşınmazın hatalı olarak başkası adına tescil edilmesi hâlinde, gerçek hak sahibi dava açarak düzeltme talep edebilir.

3. Hile, Aldatma, Zorla veya Yanıltma Yoluyla Yapılan Tesciller

Tapu işlemlerinde irade sakatlığına dayalı hile, tehdit, hata veya gabin gibi hukuka aykırı durumlar söz konusu olduğunda, tapu kaydının iptali için dava açılabilir.

4. Muris Muvazaası

Miras bırakanın, mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla üçüncü bir kişiye yaptığı temliklerin muvazaalı olduğu ispat edilirse, tapu kaydı iptal edilerek mirasçılar lehine tescil yapılabilir.

5. Yolsuz Tescil

Tapu kaydının gerçek hak sahipliği dışında oluşturulmuş olması hâlinde, ilgililer tapu iptali ve tescil davası açabilirler.

Tapu İptali ve Tescil Davasının Tarafları

Bu dava, tapu kaydının düzeltilmesini isteyen kişi (davacı) ile mevcut tapu kaydında malik olarak gözüken kişi (davalı) arasında görülmektedir. Davacı, gerçek hak sahibi olduğunu hukuki delillerle ispat etmek zorundadır. Davalı ise tapu kaydının korunması gerektiğini savunarak, tapu siciline güven ilkesine dayanabilir.

Tapu İptali ve Tescil Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Tapu iptali ve tescil davalarında taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesi yetkili ve görevlidir (HMK madde 12). Bu davalar kamu düzenini ilgilendirdiğinden, yetki sözleşmesi ile farklı bir yer mahkemesinde görülmesi mümkün değildir.

İspat Yükü ve Deliller

Tapu iptali ve tescil davalarında ispat yükü davacı tarafa aittir. Davacı, hukuka aykırı tescilin gerçekleştiğini somut delillerle ispat etmek zorundadır. Başlıca deliller şunlardır:

• Tapu kayıtları
• Kadastro tutanakları
• Resmî senetler ve sözleşmeler
• Bilirkişi raporları
• Tanık beyanları
• Tapu işlemlerine dair belgeler

Tapu İptali ve Tescil Davasında Yargılama Süreci

Dava süreci şu aşamalardan oluşur:

1. Dava Dilekçesinin Hazırlanması ve Sunulması: Davacı, tapu iptali ve tescil talebini içeren dilekçeyi yetkili asliye hukuk mahkemesine sunar.
2. Ön İnceleme ve Tarafların Beyanları: Mahkeme, dava dilekçesini inceler ve tarafların beyanlarını alır.
3. Delillerin Toplanması: Tapu kayıtları, bilirkişi raporları ve tanık beyanları gibi deliller toplanır.
4. Keşif ve Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme gerekli görürse taşınmazda keşif yapar ve bilirkişinin görüşünü alır.
5. Karar ve Hüküm: Mahkeme, tapu kaydının iptali ve tescil talebini değerlendirerek hükmünü verir.

Yargıtay Kararları ve Emsal İçtihatlar

Yargıtay, tapu iptali ve tescil davalarında sicilin hukuka uygun şekilde tutulmasını esas alarak, hak sahiplerinin korunmasını amaçlayan kararlar vermektedir. Örneğin:

• Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E. 2019/3153 Kararı: Bu davada, davacı, taşınmazların maliki olduğunu ve tapu kayıtlarının yolsuz tescil nedeniyle düzeltilmesini talep etmiştir. Yargıtay, yolsuz tescil iddiasını değerlendirerek kararını vermiştir.

• Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E. 2013/12480 K. 2013/18974 Kararı: Bu karar, tapu iptali ve tescil davalarında kesin hüküm şartlarının değerlendirilmesine ilişkindir. Yargıtay, eldeki dava ile daha önceki davanın hukuki sebeplerinin aynı olmadığını belirterek, kesin hüküm şartlarının varlığından söz edilemeyeceğine hükmetmiştir.

• Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E. 2019/3153 Kararı: Bu davada, davacı, taşınmazların maliki olduğunu ve tapu kayıtlarının yolsuz tescil nedeniyle düzeltilmesini talep etmiştir. Yargıtay, yolsuz tescil iddiasını değerlendirerek kararını vermiştir.

Tapu iptali ve tescil davaları, taşınmaz mülkiyetinin korunmasına yönelik son derece önemli hukuki mekanizmalardan biridir. Gerçek hak sahiplerinin mağduriyetinin önlenmesi ve tapu sicilinin hukuka uygun hale getirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bu davalarda avukat desteği almak, usuli işlemlerin doğru yürütülmesi açısından hayati önem arz etmektedir.