İhaleye Fesat Karıştırma Suçu – TCK 235

İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Nedir?

İhale sürecinde usulsüzlük yaparak haksız kazanç elde etmek amacıyla ihaleye katılan veya ihale sürecini yöneten kişiler tarafından işlenen bir suç tipidir. Bu suç, kamu kaynaklarının kötüye kullanılmasını ve adil rekabet ortamının bozulmasını önlemek amacıyla yasalar tarafından düzenlenmiştir.

İhaleye fesat karıştırma suçu, topluma karşı işlenen suçlar bölümünde yer aldığından suçtan zarar gören kamudur. Korunan hukuki değer ise kamu idaresine ve kamu görevlilerine duyulan itibarın ve güvenin kamunun mali ve maddi yararlarını koruyarak, güven içerisinde serbest rekabet ortamının oluşturulmasıdır.

5237 Sayılı TCK’ nın 235/son maddesi uyarınca yalnızca, kamu kurum veya kuruluşları adına yapılan ihalelere fesat karıştırılması halinde değil, aynı zamanda kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla yapılan ihalelere fesat karıştırılması halinde de suç oluşacaktır.

TCK 235 madde         

(1) Kamu kurumu veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihaleler ile yapım ihalelerine fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Aşağıdaki hallerde ihaleye fesat karıştırılmış sayılır:

a) Hileli davranışlarla;

• İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye veya ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek,
• İhaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olmayan kişilerin ihaleye katılmasını sağlamak,
• Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olduğu halde, sahip olmadığından bahisle değerlendirme dışı bırakmak,
• Teklif edilen malları, şartnamesinde belirtilen niteliklere sahip olmadığı halde, sahip olduğundan bahisle değerlendirmeye almak.

b) Tekliflerle ilgili olup da ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak.

c) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek.

d) İhaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmaları.

(3) İhaleye fesat karıştırma suçunun;

a) Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle işlenmesi hâlinde temel cezanın alt sınırı beş yıldan az olamaz. Ancak, kasten yaralama veya tehdit suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca bu suçlar dolayısıyla cezaya hükmolunur.

b) İşlenmesi sonucunda ilgili kamu kurumu veya kuruluşu açısından bir zarar meydana gelmemiş ise, bu fıkranın (a) bendinde belirtilen haller hariç olmak üzere, fail hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(4) İhaleye fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar.

(5) Yukarıdaki fıkralar hükümleri, kamu kurum veya kuruluşları aracılığı ile yapılan artırma veya eksiltmeler ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler veya kooperatifler adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara fesat karıştırılması halinde de uygulanır.” şeklindedir.

İhale süreci hukuki zemine oturtulmuş bir sözleşmeyle yapılmakta ve sözleşmenin imzalanması ile sona ermektedir. Sözleşmenin imzalanmasından sonra hileli davranışlarla gerçekleştirilen TCK madde 236/2 de tahdidi olarak sayılan eylemler artık “edimin ifasına fesat karıştırma” suçunu oluşturacaktır.

İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Cezası

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunun Temel Cezası;

Kamu kurumu veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihaleler ile yapım ihalelerine fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK md.235/1)

İhaleye fesat karıştırma suçunun cebir veya tehdit kullanmak suretiyle işlenmesi halinde (TCK md.235/3-a);

İhaleye fesat karıştırma suçunun temel ceza alt sınırı 5 yıldan az olamaz. Ancak, kasten yaralama veya tehdit suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca bu suçlar dolayısıyla cezaya hükmolunur.

Aşağıdaki surette işlenen ihaleye fesat karıştırma suçu nedeniyle kamu kurumu veya kuruluşuna herhangi bir zarar gelmemişse fail 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır (TCK md.235/3-b)

Tekliflerle ilgili olup da ihale mevzuatına veya şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlamak,

Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek.

İhaleye fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar.

İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Zamanaşımı, Şikâyet Süresi ve Görevli Mahkeme

İhaleye fesat karıştırma suçu, takibi şikâyete bağlı olan suçlardan olmadığı için savcılık bu suçu resen soruşturmakla yükümlüdür. Şikâyete tabi olmadığı için de şikâyet etmek için herhangi bir süre sınırı yoktur.

İhaleye fesat karıştırma suçu, TCK 66/1-e maddesi uyarınca 8 yıllık dava zamanaşımı süresine tabidir. Ancak, bu süre zararın doğduğu tarihten itibaren başlar ve en fazla 12 yıla kadar uzayabilir. Ayrıca, TCK 66/1-d maddesi uyarınca cebir veya tehdit yoluyla işlenen ihaleye fesat karıştırma suçlarında dava zamanaşımı süresi 15 yıl olup en fazla 22.5 yıla kadar uzayabilir.

İhaleye Fesat Karıştırma Suçu Yargıtay Kararları

Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2014/11162 Esas, 2018/9687 Karar

… Atatürk Stadyumu ilave tribün yapmak ve modernizasyon inşaatı ihalesi, sanığa verilmiştir. İhaleye girme koşullarına sahip olmamasına rağmen ihale sanığa verilmiştir. Bu nedenle ihaleye fesat karıştırma suçundan sanık ile ihale komisyonu üyesi olan diğer sanıklar hakkında kamu davası açılmıştır.

Ağır ceza mahkemesinde ihaleye fesat karıştırma suçundan yargılama yapılmış, beraat kararı verilmiştir. Beraat kararına karşılık temyiz başvurusunda bulunulmuştur.

Yargıtay, dosya incelemesinde, mahkemenin sanık savunmalarını ve soruşturma aşamasında aldırılan bilirkişi raporunu hazırlayanlar dışında bilirkişi heyetinden rapor alınmadan sanıklar hakkında hukuki durum takdiri ve tayini gerçekleştirildiğini belirtmiştir. Mahkemenin yetersiz bilirkişi raporuyla eksik inceleme ve yetersiz gerekçe ile vermiş olduğu beraat kararı verilmesini doğru bulmamıştır. Tüm bu nedenlerle Yargıtay, yerel mahkemenin vermiş olduğu hükme karşılık bozma kararı verilmiştir.

Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2018/3706 Esas, 2018/9374 Karar

Sanık, … TKİ GAL işletme müdürüdür. Sanık, işletmenin oluklu taş döşeme için yapılan ihalede diğer sanıkla birlikte hareket ederek istekli olanların ihaleden haberdar olmasını engelleyerek katılmalarını önlediği iddia edilmiştir.

Ağır ceza mahkemesinde yargılanan sanıklar hakkında ihaleye fesat karıştırma, zimmet ve resmi belgede sahtecilik suçlarından yargılama yapılmıştır. Mahkeme tarafından bir kısım sanıklar hakkında ihaleye fesat karıştırma, diğer kısım sanık hakkında resmi belgede sahtecilik suçundan açılan kamu davası zamanaşımı nedeniyle düşme kararı verilmiştir. Diğer sanık hakkında açılan zimmet suçundan beraat kararı verilmiştir. Ek tebliğnamedeki düşünce ise mahkemenin vermiş olduğu kararın onanmasıdır. Mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık temyiz başvurusunda bulunulmuştur.

Yargıtay, her ne kadar suç ile ilgili düşme kararı verilmişse de mahkemenin maddi gerçeği ortaya çıkarabilmek adına kamu kurumundan kamu zararının bulunup bulunmadığı sorulmadan, var ise yaklaşık maliyetin ihale tarihinden itibaren rayiç bedele uygunluğu tespit edilmeden, kamu zararı adına bilirkişi incelemesi yaptırılmadan eksik ve yetersiz gerekçe ile hüküm kurulduğunu belirtmiştir. Bütün bu gerekçeler ile Yargıtay, mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık bozma kararı vermiştir.

Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2018/1572 Esas, 2018/8117 Karar

… Devlet Hastanesi tarafından temizlik ihalesi düzenlenmiştir. Temizlik ihalesine katılmak isteyen müdahiller sanıklar tarafından cebir ve tehditle engellenmeye çalıştığı iddiasında bulunulmuştur.

İhaleye fesat karıştırma suçundan ağır ceza mahkemesinde yargılama yapılmış, mahkumiyet kararı verilmiştir. Mahkumiyet kararına karşılık bozma talepli temyiz başvurusunda bulunulmuştur.

Kurumun 02/05/2014 tarihli yazısında suç tarihi olarak kabul edilen 28/06/2005 tarihinde temizlik ihalesi yapılmadığı, ihalenin 28/12/2004 tarihinde yapıldığı anlaşılmıştır. Yargıtay, söz konusu ihalenin 344 adet ihale evrak suretine dosyada rastlanılmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle Yargıtay, suçu belirleme ve zamanaşımı süresini inceleme bakımından ihale evrakının onaylı birer suretlerinin denetime açık olacak şekilde dosya içerisine alınmasından sonra yeniden daireye gönderilmek üzere dosyanın gönderilmesi yönünde karar vermiştir.

İhaleye Fesat Karıştırma Suçunda Avukat Tutmak Zorunlu Mu?

İhaleye fesat karıştırma suçu takibi şikâyete bağlı bir suç değildir. Re ‘sen kovuşturulur. Dolayısıyla suç adına düzenlenmiş şikâyet süresi mevcut değildir. İhaleye fesat karıştırma suçu 15 yıl dava zamanaşımı süresine tabiidir kişinin Hürriyetinin tahdidini ve kişi hakkında ağır ceza yaptırımı öngörülen ihaleye fesat karıştırma suçunda ceza hukukuna hâkim yetkin bir avukattan hukuki yardım almak en doğru yaklaşım olacaktır.