Riskli Yapı Raporunun Alınması Ve Riskli Yapı Raporunun İptali

Kentsel dönüşüm ve yapı güvenliği alanında en önemli hukuki süreçlerden biri, riskli yapı raporunun alınması ve iptal edilmesidir. 6306 sayılı "Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun" çerçevesinde, depreme dayanıklı olmayan veya ekonomik ömrünü tamamlamış binaların yıkılması ve yeniden inşa edilmesi hedeflenmektedir. Bu süreçte, riskli yapı raporunun alınması, taşınmaz sahipleri açısından büyük önem taşırken, haksız veya hukuka aykırı olarak düzenlenen raporların iptali için de yasal yollar mevcuttur.

Riskli Yapı Raporunun Alınması

Riskli Yapının Tanımı

6306 sayılı Kanun’un 2. maddesi uyarınca "riskli yapı", ekonomik ömrünü tamamlamış, teknik ve bilimsel esaslara göre yıkılma veya ağır hasar görme tehlikesi bulunan yapılar olarak tanımlanmaktadır.

Riskli Yapı Tespiti Başvuru Süreci

Riskli yapı tespiti, maliklerin veya ilgili kamu kurumlarının talebi üzerine yetkili kuruluşlar tarafından yapılmaktadır. Süreç şu adımlarla ilerler:

1. Başvuru: Binanın bulunduğu il veya ilçe sınırları içinde lisanslı bir kurum veya kuruluş aracılığıyla riskli yapı tespiti için başvuruda bulunulur.
2. Yerinde İnceleme: Teknik ekip binayı inceleyerek beton dayanıklılığı, yapı statiği ve genel güvenlik durumu hakkında ölçümler yapar.
3. Laboratuvar Analizleri: Beton karot örnekleri alınarak laboratuvar ortamında analiz edilir.
4. Raporun Düzenlenmesi: Bilimsel veriler doğrultusunda riskli yapı raporu hazırlanır ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na iletilir.
5. Onay Süreci: Bakanlık tarafından incelenen rapor uygun görülürse tapu kütüğüne "riskli yapı" şerhi düşülerek maliklere bildirilir.
6. Yıkım Süreci: Maliklerin yıkımı kabul etmesi veya belirlenen sürede itiraz etmemesi durumunda yapı yıkılır.

Riskli Yapı Tespiti İçin Yetkili Kuruluşlar

Riskli yapı tespiti yalnızca Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar tarafından yapılabilir. Bu kuruluşlar genellikle:

• Belediyeler,
• Üniversiteler,
• Özel sektör kuruluşları (mühendislik ve mimarlık firmaları),
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı kuruluşlar olabilir.

Riskli Yapı Raporuna İtiraz Ve İptal Süreci

Riskli yapı raporuna itiraz hakkı, yapı maliklerine ve kanuni hak sahiplerine tanınmıştır. Hatalı veya hukuka aykırı düzenlenen raporların iptali için başvurulabilecek yasal yollar aşağıda detaylandırılmıştır.

İtiraz Süreci

Riskli yapı raporunun tapuya şerh edilmesinden itibaren 15 gün içinde malik veya diğer ilgililer, İl Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü’ne veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na başvurarak itiraz edebilir. İtiraz süreci şu şekilde işler:

1. Dilekçeyle Başvuru: Malik veya hak sahipleri, raporun hukuka aykırı olduğunu gerekçelendiren bir dilekçe ve ekinde bilimsel raporlarla başvuruda bulunur.
2. Komisyon İncelemesi: İtirazlar, Bakanlık tarafından oluşturulan teknik heyet tarafından incelenir.
3. Karar: İnceleme sonucunda rapor iptal edilebilir veya onaylanabilir.

Riskli Yapı Raporunun İptali Davası

İtiraz reddedildiğinde veya doğrudan iptal talebiyle ilgili idari işlem tesis edildiğinde, maliklerin idari yargıda iptal davası açma hakkı bulunmaktadır. Bu davada öne sürülebilecek hukuki dayanaklar:

• Usul Eksiklikleri: Riskli yapı tespitinin yetkisiz kişilerce yapılması,
• Bilimsel Hatalar: Yapının gerçekte riskli olmamasına rağmen hatalı inceleme sonucu riskli sayılması,
• Mülkiyet Hakkının İhlali: Maliklerin görüşü alınmadan süreçlerin ilerletilmesi,
• Eksik Teknik Rapor: Yetersiz veya yanlış analizlerle düzenlenmiş bir rapor olması.

Dava Açma Süreci

Riskli yapı raporunun iptali için İdare Mahkemesi’nde iptal davası açılmalıdır. Dava sürecinde şu aşamalar bulunur:

1. Dilekçenin Sunulması: Hukuki gerekçelerle birlikte mahkemeye dilekçe verilir.
2. Bilirkişi İncelemesi: Mahkeme, bağımsız bilirkişi heyeti aracılığıyla binayı yeniden inceletebilir.
3. Savunmaların Alınması: Bakanlık ve diğer ilgililerin savunmaları alınır.
4. Mahkeme Kararı: Mahkeme, sürecin hukuka uygun olup olmadığını değerlendirerek iptal veya ret yönünde karar verir.

Eğer mahkeme riskli yapı raporunu iptal ederse, maliklerin yeniden yapılandırma veya güçlendirme süreçlerine yönelmesi mümkündür. Ancak kararın kesinleşmesi beklenmelidir.

Avukatın Önemi

Riskli yapı raporunun alınması ve iptal edilmesi süreci, hem yapı sahipleri hem de kamu otoriteleri açısından büyük önem arz etmektedir. Kanunun amacı, olası can ve mal kayıplarını önlemek olmakla birlikte, haksız yere riskli olarak ilan edilen yapıların maliklerinin mağdur edilmemesi gerekmektedir. Bu çerçevede, hak sahiplerinin hukuki süreçleri eksiksiz takip etmeleri, uzman avukatla çalışmaları ve gerektiğinde iptal davası açmaları büyük önem taşımaktadır. Hukukun ve teknik bilimin birlikte yürütüldüğü bu süreç, sağlıklı bir kentsel dönüşümün temel taşlarından biri olarak değerlendirilmektedir.