Evlenmeye Engel Haller

Aile, toplumun temel yapı taşı olup, bireylerin sosyal, hukuki ve ekonomik yaşamlarını şekillendiren en önemli kurumlardan biridir. Türk hukukunda evlilik, tarafların özgür iradeleri doğrultusunda kurdukları, ancak devlet tarafından belirli yasal düzenlemelere tabi tutulan bir birlikteliktir. Evlilik birliğinin sağlıklı bir şekilde kurulabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekirken, bazı durumlarda evlenme engelleri söz konusu olabilir. Bu makalede, Türk Medeni Kanunu kapsamında evlenmeye engel haller ayrıntılı bir şekilde ele alınacak ve hukuki sonuçları değerlendirilecektir.

Evlenmenin Hukuki Niteliği ve Şartları

Evlilik, hukuki ve toplumsal bir sözleşme niteliği taşır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 41. maddesi, "Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır" hükmünü içermektedir. Ayrıca, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 12. maddesi de bireylerin ulusal yasalara uygun şekilde evlenme hakkını düzenlemektedir. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlenebilmek için tarafların şu temel şartları taşıması gerekmektedir:

1. Yaş Şartı: 18 yaşını dolduran kişiler, yasal olarak evlenme hakkına sahiptir. 17 yaşını dolduranlar ise anne-baba izniyle, 16 yaşını dolduranlar ise mahkeme kararıyla evlenebilirler.
2. Ayırt Etme Gücü: Tarafların, evlenme iradesine sahip olması gerekmektedir. Akıl hastalığı veya ayırt etme gücünden yoksunluk hallerinde evlilik mümkün değildir.
3. Evlenme Engellerinin Bulunmaması: Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen kesin ve nispi evlenme engellerinden herhangi birinin bulunmaması gerekir.

Evlenmeye Engel Haller

Türk Medeni Kanunu, kamu düzenini ve bireysel hakları korumak adına bazı durumlarda evliliği yasaklamaktadır. Bu engeller, mutlak ve nispi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

1. Mutlak Evlenme Engelleri

Bu tür engellerin varlığı durumunda evlilik kesinlikle geçersizdir ve hükümsüz sayılır:

Yakın Akrabalar Arasında Evlenme Yasağı

• Üstsoy ve altsoy arasındaki evlilikler yasaktır (örneğin, anne-baba ile çocuklar, dede ve torunlar).
• Kardeşler arasında evlilik mümkün değildir.
• Amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenlerin evlenmesi yasaktır.
• Evlat edinen ile evlatlık veya bunların çocukları arasında evlilik yasaktır.

Mevcut Bir Evliliğin Bulunması (Tek Eşlilik İlkesi)

• Türk hukukunda çok eşlilik yasaklanmıştır. Resmi olarak evli olan bir kişi, boşanma gerçekleşmeden yeni bir evlilik yapamaz.

Akıl Hastalığı Engeli

• Akıl hastalığı bulunan ve evliliğin sağlıklı bir şekilde yürütülemeyeceği yönünde sağlık raporu olan kişiler evlenemez.

2. Nispi Evlenme Engelleri

Bu engellerin varlığı halinde evlilik doğrudan geçersiz olmaz, ancak dava yoluyla iptal edilebilir.

Bekleme Süresi (İddet Süresi) Yasağı

• Boşanan bir kadının yeniden evlenebilmesi için 300 günlük bir bekleme süresi bulunmaktadır. Ancak hamile olmadığının tespiti halinde bu süre kaldırılabilir.

Gaiplik Durumu

• Uzun süredir haber alınamayan ve hakkında gaiplik kararı verilen kişinin eşi, mahkeme kararı olmadan yeni bir evlilik yapamaz.

Zorla Evlenme, Aldatma ve Yanılma

• Eşlerden biri evlenmeye zorlanmış, aldatılmış ya da evliliğin niteliği konusunda yanılmışsa, evlilik iptal edilebilir.

Evlenmenin Hukuka Aykırılığı ve Geçersizliği

Türk hukukunda evliliğin geçersizliği iki temel ilkeye dayanır:

• Mutlak Butlan: Kamu düzenine aykırı evliliklerdir ve baştan itibaren hükümsüzdür. Örneğin, yakın akraba evlilikleri veya mevcut evliliğin sürmesi durumunda yapılan evlilikler mutlak butlanla batıl kabul edilir.
• Nispi Butlan: Evlilik iradesinin sakatlanması, aldatma, tehdit gibi sebeplerle gerçekleşen evliliklerdir. Mağdur eşin dava açması halinde bu tür evlilikler iptal edilebilir.

Evlilik Birliğinde Hak ve Yükümlülükler

Kanun koyucu, evlilik birliğinin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi için taraflara belirli yükümlülükler yüklemiştir:

1. Sadakat ve Yardımlaşma: Eşler, birbirlerine karşı sadık olmak ve destek sağlamakla yükümlüdür.
2. Birliğin Temsili: Eşler, evlilik birliğini birlikte temsil eder ve ortak karar alırlar.
3. Maddi ve Manevi Destek: Tarafların ekonomik ve duygusal olarak birbirine destek olması esastır.

Avukatla Çalışmanın Önemi

Evlilik, hem bireylerin hem de toplumun düzenini ilgilendiren hukuki bir kurumdur. Türk Medeni Kanunu, evlenme engellerini belirleyerek bireyleri ve kamu düzenini koruma altına almıştır. Evlenmeye engel hallerin varlığı, bazı durumlarda evliliğin baştan geçersiz olmasına sebep olurken, bazı hallerde iptal edilmesini gerektirir. Hukuki süreçlerin sağlıklı işlemesi ve hak kayıplarının önlenmesi adına bireylerin evlilik sürecinde uzman bir avukata danışmaları büyük önem taşımaktadır.