Çalışma İzni Olmayan Yabancı İşçi Çalıştırmanın Cezası Nedir?

Türkiye’de yabancı işçi çalıştırma düzenlemeleri, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Bu kapsamda, yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de çalışabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan çalışma izni alması zorunludur. Çalışma izni olmaksızın yabancı işçi çalıştıran işverenler ve bu durumda çalışan yabancılar için ciddi idari para cezaları, çalışma yasağı ve sınır dışı edilme gibi hukuki yaptırımlar öngörülmektedir. Bu yazıda, çalışma izni olmayan yabancı işçilerin çalıştırılmasının cezai, idari ve hukuki sonuçları detaylı şekilde ele alınacaktır.

Türkiye’de Yabancıların Çalışma Hakkı

Türkiye’de yabancıların çalışma hakkı, Uluslararası İşgücü Kanunu ve ilgili mevzuatlar çerçevesinde düzenlenmiştir. 6735 sayılı Kanun’un 6. maddesi uyarınca, yabancılar ancak geçerli bir çalışma izni almak suretiyle Türkiye’de çalışabilirler. Çalışma izni olmaksızın çalışan yabancılar ile onları çalıştıran işverenler idari ve cezai yaptırımlara tabi tutulmaktadır.

Çalışma izni almaksızın çalışan yabancı işçilerin durumu şu başlıklar altında ele alınabilir:

• Çalışma izni olmadan çalışan yabancılar
• Çalışma izni olmadan yabancı işçi çalıştıran işverenler
• Bağımsız olarak çalışan ancak çalışma izni almayan yabancılar

Bu üç durumda da mevzuatın öngördüğü cezai yaptırımlar devreye girmektedir.

Çalışma İzni Olmadan Yabancı İşçi Çalıştırmanın Cezai Sonuçları

6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 23. maddesi uyarınca, çalışma izni olmadan yabancı işçi çalıştıran işverenler ve bu durumda çalışan yabancılar için ağır idari para cezaları öngörülmüştür.

a) İşverene Uygulanan Cezalar

İşverenler, çalışma izni olmayan yabancıyı çalıştırdığı takdirde idari para cezasına çarptırılmaktadır. 2024 yılı itibarıyla güncellenen cezalar şu şekildedir:

• Çalışma izni olmadan yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için 60.000 TL’ye kadar idari para cezası verilir.
• Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işveren vekilleri de ayrıca sorumludur ve onlara da cezai yaptırım uygulanabilir.
• İzinsiz çalıştırılan her bir yabancı işçi için işverene ek ceza uygulanır ve bu cezalar işyerinin büyüklüğüne ve tekrarlanan ihlallere göre artış gösterebilir.
• Ayrıca işverene, izinsiz çalıştırdığı yabancıyı derhal işten çıkarması ve tüm sosyal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmesi zorunluluğu getirilir.

b) Yabancı İşçiye Uygulanan Cezalar

Çalışma izni olmadan Türkiye’de çalışan yabancıların kendilerine de idari yaptırımlar uygulanmaktadır:

• Çalışma izni olmadan çalışan yabancıya 30.000 TL’ye kadar para cezası kesilir.
• Yabancı, Türkiye’den sınır dışı edilme riski ile karşı karşıya kalır.
• Çalışma izni almadan çalıştığı tespit edilen yabancı, belirli bir süre Türkiye’ye giriş yasağına tabi tutulabilir.

Bu cezalar, çalışma izni olmaksızın çalışan yabancıların Türkiye’de yasal bir şekilde çalışmasını sağlamak adına caydırıcı bir unsur olarak uygulanmaktadır.

c) Bağımsız Çalışan Yabancıların Durumu

Bağımsız çalışan (kendi işini kuran) ancak çalışma izni almayan yabancılar da idari yaptırımlara tabidir. Bu durumda olan yabancılar için belirlenen idari para cezası 60.000 TL’ye kadar çıkabilmektedir. Ayrıca, ilgili kişi sınır dışı edilme ve Türkiye’ye giriş yasağı gibi ek yaptırımlara maruz kalabilir.

İşverenlerin Hukuki Sorumlulukları

Çalışma izni olmayan yabancı işçiyi çalıştıran işverenler sadece idari para cezası ile değil, aynı zamanda hukuki yaptırımlarla da karşı karşıya kalabilirler:

• İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Sorumluluk:
  İşverenler, çalışma izni olmayan yabancı işçileri çalıştırdıklarında SGK bildirimlerini yapmadıkları için sigortasız işçi çalıştırma suçunu da işlemiş olurlar. Bu durumda, işveren hem idari para cezası hem de sigorta primlerini geriye dönük olarak ödemekle yükümlüdür.

• Vergi Hukuku Açısından Sorumluluk:
  Çalışma izni olmayan yabancı işçiyi çalıştıran işverenler, vergi kaçakçılığı kapsamında da incelemeye alınabilir. Çünkü izinsiz çalıştırılan işçilerin vergi beyanları yapılmamış olabilir. Bu durum, vergi cezasına ve mali yükümlülüklere yol açabilir.

• Ceza Hukuku Açısından Sorumluluk:
  Çalışma izni olmadan yabancı işçi çalıştırmak, insan kaçakçılığı, zorla çalıştırma ve modern kölelik kapsamında değerlendirilerek işverenin hapis cezası ile yargılanmasına neden olabilir. Özellikle örgütlü şekilde izinsiz yabancı işçi çalıştıran işverenler, TCK 117 ve 118. maddeler kapsamında "Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma" ve "Zorla çalıştırma" suçlamalarına maruz kalabilir.

Çalışma İzni Olmadan Çalışan Yabancıların Hakları

Çalışma izni olmadan çalıştırılan yabancıların işverenlere karşı birtakım hakları da bulunmaktadır:

• Ücretlerini talep etme hakkı: Çalışma izni olmasa bile yabancılar işverenden çalıştıkları süre boyunca ödenmemiş maaşlarını talep edebilirler.
• SGK ve İş Kazası Hakları: Eğer çalışma sırasında bir iş kazası yaşanmışsa, yabancı işçinin yasal hakları doğar. İşveren kusurlu bulunursa tazminat ödeme yükümlülüğü altına girer.

Çalışma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır?

Çalışma izni almak isteyen yabancılar, Türkiye’deki işverenleri aracılığıyla veya bireysel başvurular yoluyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurmalıdır. Çalışma izni başvuruları e-Devlet üzerinden yapılabilir ve genellikle 30 ila 90 gün içinde sonuçlanır.

Avukatla Çalışmanın Önemi

Çalışma izni olmaksızın yabancı işçi çalıştıran işverenler için idari, hukuki ve cezai yaptırımlar ciddi boyutlara ulaşabilir. Bu nedenle, hem işverenlerin hem de yabancı çalışanların bir avukattan hukuki danışmanlık alması son derece önemlidir. Hukuki süreçlerin karmaşıklığı göz önüne alındığında, bir avukatla çalışmak, cezai yaptırımlardan kaçınmak ve işyerinde yasal uyumu sağlamak açısından kritik bir adımdır.