Evlatlıktan Ret Davası – Mirasçılıktan Çıkarma (TMK 510-513)

Türk filmlerinde gördüğümüz ‘Seni evlatlıktan redderim.’ gibi çokça duygumuz bu repliğin hukuk sistemimizde bir karşılığı olmadığı için evlatlıktan ret davası diye bir dava da yok. Fakat evlatlıktan reddetmeye karşılık gelen bir kavram var: MK m.510-513 arasında düzenlenen Mirasçılıktan Çıkarma. Mirasçılıktan çıkarma davası, günümüzde sık görülen davalardan biridir. Bu tür davalar, geri dönüşü olmayan kesin hükümlü davalardır. Kanunda öngörülen durumlardan birinin varlığı halinde mirasbırakan, yapacağı ölüme bağlı tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir.

Mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakanın saklı paylı mirasçısını, saklı payından mahrum etmek amacıyla yaptığı bir işlemdir ve vasiyetname veya miras sözleşmesi ile yapabilir. Bu işleminin geçerli olabilmesi için, mirasbırakanın mirasçısını mirasçılıktan çıkarma sebebini açıkça belirtmesi gerekir. Mirasçılıktan çıkarılan mirasçı, mirasbırakandan mal edinemez. Ancak mirasçı, mirasbırakanın ölümünden önce yaptığı bağışlardan yararlanabilir. Mirasçılıktan çıkarma işlemi, mirasbırakanın ölümü ile hüküm ifade eder.

Mirasçılıktan Çıkarma (İskat) Koşulları ve Yöntemleri

Mirasçılıktan çıkarma işlemi için belirli koşullar ve yöntemler öngörülmüştür. Türk Medeni Kanunu’nun 510-513. maddeleri, bu koşulları açıklar. İşte mirasçılıktan çıkarma işlemine ilişkin temel koşullar:

1. Kötü Muamele veya Ahlaki Sebeple Mirasçılıktan Çıkarma (TMK Madde 501-506)

Türk Medeni Kanunu’nun 501-506. maddeleri, miras bırakanın belirli koşullar altında mirasçısını miras hakkından çıkarmasını düzenler. Bu durum, mirasçının miras bırakanına kötü muamelede bulunması veya ahlaki sebeplerle onun iradesine uygun düşmeyen davranışlar sergilemesi halinde gerçekleşebilir. Mirasçı, miras bırakanın ahlaki değerlerine ve iradesine zarar verdiğinde, mirasçılıktan çıkarılabilir.

2. Ağır Suç veya Hakaret Durumunda Mirasçılıktan Çıkarma (TMK Madde 507-513)

Türk Medeni Kanunu’nun 507-513. maddeleri ise ağır suç işleme veya hakaret durumlarına odaklanır. Bu durumda, mirasçının miras bırakana ağır bir suç işlemesi veya ona hakaret etmesi gibi nedenler mirasçılıktan çıkarma işlemine yol açabilir. Miras bırakan, bu tür ahlaki değerlere aykırı davranışları sergileyen mirasçısını miras hakkından çıkarabilir.

Mirasçılıktan Çıkarmanın Usulü ve Sonuçları

Mirasçılıktan çıkarılma (iskat), Türk Medeni Kanunu’nun 501-513. maddeleri arasında düzenlenen bir hukuki işlemdir. Bu işlemle miras bırakan, belirli koşullar altında mirasçısını miras hakkından çıkarabilir. Mirasçılıktan çıkarılma sonucunda mirasçı, miras bırakanın mal varlığına ilişkin haklarını kaybeder ve miras bırakanın vefatından önce ölmüş gibi muamele görür.

Mirasçılıktan Çıkarılma ve Miras Hakkının Kaybedilmesi

Türk Medeni Kanunu’nun 511. maddesi, mirasçılıktan çıkarılan bir kişinin mirastan pay alamayacağını belirtir. Yani mirasçılıktan çıkarılan kişi, miras bırakanın mal varlığından pay alamaz. Bu durum, mirasçının miras hakkını kaybettiği anlamına gelir. Ayrıca, mirasçılıktan çıkarılan kişi, mirasın paylaşılması sürecinde de yer almaz.

Mirasçılıktan Çıkarılmanın Etkileri ve Yasal Pay

Mirasçılıktan çıkarılan bir kişi, miras bırakanın ölümü sonrasında onun mirasından pay alamayacağı gibi, tenkis davası da açamaz. Mirasçılıktan çıkarılan kişi, miras bırakanın vefatından önce ölmüş gibi muamele görür. Bu durum, mirasçılıktan çıkarılmanın etkilerini ve hukuki sonuçlarını ifade eder.

Mirastan çıkarmada miras bırakan; mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse, ya da aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse ölüme bağlı bir tasarrufla mirasçılıktan çıkarabilir.

Mirasçılıktan çıkarılan kimse, mirastan pay alamaz. Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin miras payı, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi, mirasçılıktan çıkarılanın varsa altsoyuna, yoksa miras bırakanın yasal mirasçılarına kalır.

Mirasçılıktan Çıkarılmanın Dağıtımı Etkilemesi

Mirasçılıktan çıkarılan kişi, miras bırakanın diğer mirasçıları arasındaki miras payının dağıtımını etkiler. Eğer miras bırakan, mirasçısını miras hakkından çıkardıysa, mirasçının payı mirasın diğer hak sahipleri arasında bölüştürülür. Bu durumda, mirasçılıktan çıkarılan kişi miras bırakanın ölümünden önce ölmüş gibi kabul edilir.

Mirasçılıktan Çıkarılmanın Altsoyu Üzerindeki Etkileri

Mirasçılıktan çıkarılan kişinin altsoyu (çocukları), eğer miras bırakanın altsoyu ise, mirastan çıkarılan kişinin payını talep edebilir. Bu durum, mirasçılıktan çıkarılan kişinin altsoyunun mirastan pay alabilme hakkını ifade eder. Yani altsoy, mirasçılıktan çıkarılan kişinin miras payını talep edebilir ve böylece miras bırakanın mirasını paylaşma sürecinde yer alabilir.

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası ve İtiraz İmkanı

Mirasçılıktan çıkarmanın gerçekleştiği durumlar sonrasında, mirasçıya itiraz etme imkanı sunulmuştur. Mirasçılıktan çıkarılan saklı paylı mirasçı, “Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası” veya “Tenkis Davası” açarak mirasçılıktan çıkarmanın hükümsüz olduğunu iddia edebilir. Davada ispat yükü davacıda olup, davayı kazanan mirasçılıktan çıkarılan kişi, miras payının tamamını alır. Ancak, mirasçılıktan çıkarılan kişi sebebin gösterilmediği veya yeterli olmadığı durumlarda “Tenkis Davası” açarak saklı payını talep edebilir.

Mirasçılıktan Çıkarmanın Af Durumu ve Hukuki Etkileri

Mirasçılıktan çıkarılan kişi, miras bırakan tarafından affedilmiş olabilir. Ancak, bu af, miras bırakanın mirasçılıktan çıkarma işlemini hükümsüz hale getirmez. Mirasçılıktan çıkarmanın gerçekleştiği ölüme bağlı tasarrufun hukuki sonuçları affedilerek değiştirilmez. Mirasçılıktan çıkarmanın hükümsüz hale gelmesi için miras bırakanın yeni bir ölüme bağlı tasarruf yapması gerekmektedir.

Ancak, miras bırakan mirasçılıktan çıkarılan kişiyi sağlığında affetmiş, ancak ölüme bağlı tasarrufunu değiştirmemiş ve aile bağlarını yeniden kurmuşsa, mirasçılıktan çıkarılan kişi “TMK m.512/III” uyarınca tenkis davası açma hakkına sahip olabilir. Bu davayı açarak saklı payını alabilir. Bu durum, mirasçılıktan çıkarmanın hukuki süreçlerini ve etkilerini daha da karmaşık hale getirebilir.

Koruyucu Mirasçılıktan Çıkarmanın Borç Ödemeden Aciz Sebebiyle Etkisi

Koruyucu mirasçılıktan çıkarma, Türk Medeni Kanunu’nun 513. maddesinde düzenlenmiştir. Mirasçılıktan çıkarılan kişinin borçlarını ödeyemeyecek durumda olması halinde, miras bırakanın yarısı kadar miras payını alabilmesine imkân tanır. Ancak, bu durumun sağlanabilmesi için mirasçılıktan çıkarılan kişinin doğmuş ve doğacak çocuklarına mirasçılıktan çıkarmanın uygulanabilmesi için özgüleme yapması gerekmektedir.